Mechanizm działania antykoncepcji awaryjnej
Antykoncepcja awaryjna jest metodą stosowaną w celu zapobiegania ciąży po odbyciu stosunku seksualnego bez zabezpieczenia lub w przypadku awarii stosowanej metody antykoncepcji. Działanie antykoncepcji awaryjnej zależy od momentu cyklu menstruacyjnego, w którym zostanie przyjęta.
- Przed owulacją: Tabletka blokuje lub opóźnia uwolnienie komórki jajowej z jajnika, co uniemożliwia jej zapłodnienie przez plemniki. Jest to najskuteczniejszy moment przyjęcia tabletki, ponieważ zatrzymanie owulacji skutecznie zapobiega zapłodnieniu.
- Po owulacji: Tabletki zawierające octan uliprystalu mogą powodować zmiany w błonie śluzowej macicy, utrudniając zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej. Mechanizm ten jest jednak mniej skuteczny niż zatrzymanie owulacji.
Antykoncepcja awaryjna nie przerywa już istniejącej ciąży i nie powinna być mylona ze środkami wczesnoporonnymi. Jest to metoda doraźna, a jej stosowanie nie zastępuje regularnej antykoncepcji.
Rodzaje antykoncepcji awaryjnej
W Polsce dostępne są trzy główne metody antykoncepcji awaryjnej. Każda z nich różni się mechanizmem działania, skutecznością oraz dostępnością.
- Tabletki zawierające lewonorgestrel (np. Escapelle):
- Należy je przyjąć do 72 godzin (3 dni) po niezabezpieczonym stosunku.
- Najwyższa skuteczność występuje w ciągu pierwszych 12 godzin.
- Ich skuteczność może być obniżona u kobiet o BMI powyżej 30, dlatego zaleca się konsultację z lekarzem w przypadku wątpliwości co do działania.
- Tabletki zawierające octan uliprystalu (ellaOne):
- Mogą być stosowane do 120 godzin (5 dni) po stosunku.
- Ich skuteczność jest wyższa niż tabletek z lewonorgestrelem.
- Skuteczność może być obniżona u kobiet o BMI powyżej 30.
- Miedziana wkładka domaciczna:
- Może być założona do 5 dni po stosunku przez lekarza.
- Jest najskuteczniejszą metodą antykoncepcji awaryjnej, ponieważ zapobiega zapłodnieniu i ewentualnej implantacji zarodka.
- Nie wpływa na masę ciała i jej skuteczność nie maleje u kobiet o wyższym BMI.
Potencjalne skutki uboczne
Jak każda metoda antykoncepcji, antykoncepcja awaryjna może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi. Mogą one wystąpić w różnym nasileniu w zależności od organizmu kobiety.
- Nudności i wymioty.
- Bóle głowy i zawroty głowy.
- Zmiany w cyklu menstruacyjnym, takie jak opóźnienie lub przyspieszenie miesiączki.
Jeśli w ciągu 3 godzin od przyjęcia tabletki wystąpią wymioty, zaleca się ponowne zażycie dawki, aby zapewnić skuteczność działania.
Inne ważne informacje
Antykoncepcja awaryjna jest skuteczną metodą zapobiegania niechcianej ciąży, ale nie zastępuje regularnej antykoncepcji. Powinna być stosowana w sytuacjach wyjątkowych.
- Nie zastępuje regularnej antykoncepcji i nie powinna być używana jako główna metoda zapobiegania ciąży.
- Nie chroni przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową, dlatego stosowanie prezerwatyw nadal jest zalecane w celu ochrony zdrowia.
- Możliwość konsultacji online i zakupu tabletek przez telemedycynę – w niektórych krajach dostępna jest opcja konsultacji lekarskich na odległość, co ułatwia dostęp do antykoncepcji awaryjnej.
Najlepszym sposobem zapobiegania nieplanowanej ciąży jest stosowanie skutecznych metod antykoncepcji i edukacja seksualna. Świadome podejście do zdrowia reprodukcyjnego pomaga unikać niechcianych sytuacji i zapewnia większy komfort życia seksualnego.
